Liên lạc với tác giả: Luật sư Đoàn Công Thiện, số 36, đường Hùng Vương, thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang. Điện thoại: 0918083586 – 0916090952. Email: thientankg@yahoo.com.vn
------------------------
VẬN TẢI TRÊN CAO BẰNG ĐÀ BÊ
TÔNG CHỊU LỰC
---------------------
Tác giả: Đoàn Công Thiện.
Trên thế giới cũng như ở nước ta, các loại hình giao
thông vận tải trên bộ hiện nay đã bộc lộ những hạn chế không thể khắc phục
được, những hạn chế ấy thể hiện với các yếu điểm sau đây:
Kỷ thuật xây dựng hạ tầng phức tạp, thời gian thi công
kéo dài, tuổi thọ công trình ngắn; giá trị đầu tư lớn, giá thành vận chuyển
cao; luôn tiềm ẩn rủi ro tai nạn cho người và phương tiện . . . Những hạn chế
này, đòi hỏi con người phải tìm ra một loại hình vận tải hữu hiệu hơn so với
các loại hình vận tải truyền thống.
Để khắc phục những hạn chế nêu trên, phương án vận tải
trên tầng cao thông qua hệ thống đà bê tông chịu lực là một loại hình vận tãi hoàn
toàn mới với ưu điểm nỗi trội hơn hẳn các loại hình giao thông vận tãi hiện có.
Tóm tắc cấu trúc loại hình vận tãi trên cao bằng đà bê tông chịu lực như sau:
Cấu trúc hạ tầng kỷ thuật.
Hạ tầng kỷ thuật là hệ thống đường vận chuyển, đường
tránh, đường nhánh và trạm dừng, được thiết lập thành một chuỗi liên hoàn, khép
kín với nhau trên toàn tuyến vận tải cố định.
Đường vận chuyển là hệ thống thanh đà bê tông cốt thép
liền khối mặt phẳng, ốp tấm kim loại sắt, nối dài liên tục được gắn kết với hệ
thống các trụ cột cắm vào lòng đất, tạo nền cho bánh lăn của phương tiện trượt
phía bên trên khi chuyển động. Song song một khoản cách không đổi phía bên dưới
là đường đà phụ, tạo mặt phẳng vuông góc với đường đà chính làm nền cho hệ
thống bánh đỡ ngang của phương tiện vận chuyển. Đường đà phụ này có tác dụng
kềm giữ thăng bằng cho phương tiện khi di chuyển. Để phương tiện vận chuyển
được hoạt động liên tục, lập hai hệ thống đường song song với một khoản cách
không đổi (trừ trường hợp do địa hình và khi vào trạm dừng), tạo thành hai
đường vận chuyển xuôi ngược nhau.
Đường tránh và đường nhánh là đường được tách khỏi
đường chính bằng các khớp nối di động nối thông từ đường chính vào nhánh đường
cần cho phương tiện đi vào (giống như khớp chuyển đường ray của đường sắt). Tại
trạm dừng, mỗi hệ thống lắp 03 đường tránh, một đường đi thằng, hai đường đi
sang hai bên (hai hệ thống bằng 06 đường). Đường giữa ưu tiên cho phương tiện
không dừng lại trạm, hai đường bên là đường cho phương tiện dừng để trả và rước
khách hoặc hàng hóa. Trạm dừng đầu cuối, Trạm dừng trung tâm thành phố lớn, lưu
lượng hành khách đông nên lắp đường tránh nhiều hơn.
Trạm dừng là một không gian mở, phục vụ cho việc vận
chuyển hành khách, hàng hóa và là cơ sở bão dưỡng, tiếp nhiên liệu v . v . . .
đồng thời trạm dừng còn là nơi để các phương tiện lưu thông trên đường tránh
nhau.
Trạm dừng hành khách được thiết kế hai tầng gồm tầng
trệt và tầng lầu có mái che. Tầng trệt có chức năng đón khách, nơi bán vé và là
phòng chờ, tầng trên là nơi trả khách đến và rước khách đi. Trạm dừng hàng hóa
có chức năng lên xuống hàng hóa nên phải thiết lập trên mặt đất và riêng biệt
với trạm dừng hành khách. Trạm bảo trì sửa chữa là loại trạm chuyên dụng cho
mục đích duy tu phương tiện vận chuyển được bố trí ở khu vực độc lập, tách rời
khỏi đường vận chuyển, gần với nhà máy sản xuất phương tiện.
Phương tiện vận chuyển.
Dựa theo nguyên lý cân bằng trọng lực và chuyển động
thẳng đều, phương tiện di chuyển trên đường đà là toa xe (tạm gọi theo cách gọi
của tàu hỏa) được thiết kế mô phỏng theo dạng hình “đòn gánh”, bánh lăn nằm
trên đường đà, khoan chứa hành khách (hoặc hàng hóa) được lắp hai bên đầu trục
của bánh chính, phía dưới ngay hai đầu trục của bánh chính là bánh lăn phụ kết
dính với khoan chứa nằm theo chiều ngang (90 độ), đáy bánh áp với mặt ngang
thanh đà phụ bên dưới tạo ra gọng kềm cho phương tiện di chuyển được vững chắc
Phương tiện có thể cấu trúc từng toa độc lập (như ô
tô) hoặc liên kết nhiều Toa lại thành đoàn (như tàu hỏa). Kích thước chiều
ngang khoan chứa, chiều dài của toa xe cũng như kết cấu vật liệu phải được cấu
thành qui chuẩn thống nhất.
Đầu kéo được lắp đặt hai máy ở hai khoan hai bên của
toa xe, vừa để cân bằng trọng lực, vừa để tăng công xuất kéo, vừa để bảo đảm
phương tiện được hoạt động liên tục khi sảy ra sự cố hỏng máy. Tùy theo trọng
lực của đối tượng vận chuyển mà lắp đặt máy có công xuất phù hợp. Trong trường
hợp phương tiện vận chuyển chỉ có một toa, thì máy kéo lắp đặt chung trong toa
ở hai khoan hai bên.
*
* *
Có thể nói loại hình vận tãi trên cao bằng đà bê tông
chịu lực là một phát minh mới, mang tính toàn cầu bởi lẽ: ngoài đường bộ cho ô
tô, đường sắt cho xe lửa (hoặc xe điện), đường điện từ cho xe chạy trên đệm từ
. . . kể cả dưới lòng đất lẫn ở trên cao, từ trước đến thời điểm này, trên thế
giới chưa xuất hiện loại hình vận chuyển ở tầng cao bằng đường bê tông một
thanh đơn với loại phương tiện dạng “đòn gánh” mà ý tưởng này đưa ra.
Do kết cấu bê tông cốt thép nên việc lắp ghép, đóng
trụ đều thực hiện gọn và dể thao tác. Việc thi công chỉ sử dụng phương tiện vận
tải, xe cẩu, máy ép cọc, máy trộn bê
tông kết hợp với lao động thủ công, lại không phải thực hiện công đoạn gia cố
mặt bằng như đường bộ đường sắt, nên thời gian thi công rất ngắn.
Vì là bê tông cốt thép, lại được ốp bằng tấm kim loại
sắt nên tuổi thọ công trình có thể lên đến hằng trăm năm và ít phải gia cố
(Tuổi thọ từ bằng đến hơn tuổi thọ cầu bê tông hiện nay).
Dựa theo nguyên lý lực chuyển động thẳng đều, cộng với
không bị hạn chế bởi chướng ngại vật cơ động như ở mặt đất, nên tốc độ của
phương tiện di chuyển trên đường đà bê tông có thể cao gấp hai hoặc ba lần tốc
độ trung bình của phương tiện đường bộ đường sắt hiện nay.
Vì phương tiện được vận hành ở tầng cao, nên tránh
được mọi rủi ro từ hoạt động của con người dưới mặt đất; mặt khác, với kiểu
“gánh ôm” của loại phương tiện, cộng với tiêu chuẩn kỷ thuật thiết kế được tính
toán khoa học, vận hành đúng qui tắc, nên xác suất sự cố được xem như bằng
không (ngoại trừ tác động có chủ ý của con người). So với các loại phương tiện
giao thông đương bộ, đường sắt, đường không, đường biển thì loại hình này là an
toàn tuyệt đối.
Do vật liệu sử dụng nhiều nhất là Xi măng, đá, có
nguồn cung cấp không hạn chế, thuộc loại rẻ tiền; diện tích chiếm dụng trên mặt
đất nhỏ (Nếu tiết diện mố trụ 1m x 1m x
20 thì diện tích chiếm chỗ trên mặt đất 200m2 cho mỗi ký lô mét),
cộng với thời gian thi công ngắn nên giá thành xây dựng thấp, kéo theo đơn giá
vận tải thấp.
Các nhà khoa học có thể nghiên cứu phát triển ứng dụng
phát minh này để cải tiến loại hình vận tải trên đệm điện từ mang những đặt
tính ưu điểm hơn so với loại hình vận tải bằng đệm từ hiện có.
Vì là loại hình mới, có nhiều ưu điểm nổi trội hơn hẳn
so với các loại hình vận tải khác, nên các nước sẽ nhanh chóng ứng dụng. Với
lợi thế phát minh này, nước ta có khả năng hợp tác với tất cả các Quốc gia trên
thế giới để xúc tiến đầu tư.
Tổng hợp tất cả những ý nghĩa nêu trên, ta có thể
khẳng định: Lợi ích kinh tế, lợi ích xã hội của loại hình vận tải trên cao bằng
đà bê tông chịu lực là rất to lớn, rất thiết thực với nhu cầu hoạt động của con
người. Loại hình vận tải này sẽ trở thành loại hình vận tải chủ đạo, có khả
năng thay thế hoàn toàn cho loại hình vận tải đường sắt và phần lớn vận tải ô
tô đường dài ở trong nước cũng như trên thế giới trong tương lai.
------------------------------
